de golven op de batouriaanse wateren van het internet heb ik ondertussen lang achter me gelaten, om na enige omzwerving - die episode lezen jullie later nog - voet aan wal te zetten in de stad aan de rustige stroom en kabbelende webverbindingen.
en hoewel dat surfen en bloggen en mailen hier dan toch zoveel vlotter en sneller gaat, vind ik maar niet de moed en de goesting om het achtergebleven hoofdstuk van mijn afrikaanse verhaal af te werken. ondertussen leven we al bijna enkele maandEN later en zeker enkele graden frisser maar nog steeds niet met overtuiging tot het dragen van schoenen. het is moeilijk na 3 maanden 'barrevoets'. op 5 weken tijd draag ik welgeteld 1 week schoenen, worden mijn voeten depri en huilen ze blaren. zolang het kan, krijgen mijn tenen de vrijheid. birkenstock rules! (volgens t suz trouwens ook!)laten we weer terug in de tijd keren. het lijkt ondertussen al wat onwezenlijk maar ja, de tijd vliegt! maar met wat concentratie en verbeelding lukt het me wel terug te duiken in tijden van zwoele warmte, geurend naar stof en wemelend van drukte in de stad of in de wachtzaal van de centre de santé catholique, Batouri.
ik ben er weer...toeval of niet, de dag na mijn laatste publicatie op mijn blog (6 augustus), en mijn kleine verzuchting rond het ter plaatse blijven en weinig rondreizen, dient zich een unieke kans aan!
de een zijn dood is de ander zijn brood, of om het op zijn batouriaans te zeggen, de ene haar amöebediarree is de ander haar pygmeeënavontuur...
in de vooravond komen t Suz en zr. Frieda thuis, ik zit nog ijverig stikkend achter mijn naaimachine. ik hoor hen tegen Ndjana zeggen dat ze wegrijden? de auto wordt uit de garage gereden. en dan toch op het laatste nippertje vanuit de woonkamer roepen ze me toe "dat ze naar de zusters van St.-Jean rijden en of ik niet mee wil?" ik loop snel mijn kamer uit, nog gauw de lintmeter op de tafel smijtend en de speld tussen mijn tanden in het afrikaanse textiel duwend, zwier mijn kamerdeur in het slot en loop naar voren.
"?"
"ik kwam de 'engelen' tegen (Soeur Jean-Gabrielle & Soeur Raphaëlle = namen van aartsengelen) en zij vertrekken morgen naar l'est, de brousse in bij de pygmeeën, je kan misschien nog mee...?"
"?" waarbij ik aanvullend denk "...mmm, klinkt precies ni echt slecht..."
allee hop, wij dus naar de zusters van St-Jean om te gaan achterhalen waar de trip naartoe gaat, want met mijn strak werkschema en alle vervangingen die ik mee op mijn rekening neem, zal dat nog niet zo evident worden om er tusenuit te knijpen. de door t Suz verhoopte reis naar Djouth op amper 2 uurtjes rijden van Batouri blijkt het niet te zijn. de franse nonnen menen het serieus met hun familie op bezoek uit europa en willen hen 'all the way' tot het eind van cameroun nemen naar Salapoumbe in het zuid-oosten richting Congo.
"mmhm..." hierover moet t Suz even nadenken "da's geen dagreisje he, wel ja, een dag heen, een dag terug... hoeveel dagen blijven jullie ginder?" "wel een unieke gelegenheid natuurlijk om de baka (pygmeeën) eens te zien en de echte brousse"
en er is dus nog een plaatsje voor me vrij omdat 1 van de zusters (Sr Quitterie Marie - 25jaar?!/de zusters zijn françaises) recupereert van een stevige buikloop door beestjes in het water die zich kunnen nestelen in je darmwand...
na het avondeten te huize Zusters van liefde (thuis dus) en na nog een korte overpeinzing over de geplande interims in de centre, belt t Suz een engel op.
"ilse gaat morgen mee. om hoe laat vertrekken jullie en moet ze dus klaar zijn?"
mijn hart maakt een sprongetje.
na de gewoonlijke avondrituelen als borden vullen voor de nachtwakers & -verplegers, water koken voor koffie bij het ontbijt, de ontbijttafel dekken, etc... ga ik mijn spullen pakken voor mijn brousse-trip.
spannend! ik, die me min of meer had neergelegd bij nog een twintigtal dagen 'het leven zoals het is - batouri', vetrek morgen naar de brousse!
ik laat het werken eindelijk maar eens 4 dagen en trek nog even de wijde wereld in.
onder de gezegende hoede van 2 franse zusters/engelen ìn habijt en mèt een knoert van een paternoster aan hun ceintuur en in compagnie van broer luc en nichtje/metekind benedicte van soeur Jean-Gabrielle, laten we het leven in de schaduw van de kathedraal 'notre dame' even voor wat het is en gaan we op ontdekkingstocht.
de beduidend goede weg - onderhouden door forestier Justin Makandop om zijn vrachtwagens met mastodonten van bomen uit de wouden te laten passeren - slingert ons door het groene landschap. ik kan er niet genoeg van krijgen, cameroun is onwaarschijnlijk vruchtbaar en toch zo basic qua voeding, toch zeker in het oosten. en toch ook zoveel ondervoede kinderen, baby's, zelfs volwassenen... ik snap het niet. het klopt wel dat de 'bamileke's' uit het westen veel ondernemender zijn, in het oosten wonen 'les paresseux'. soit, het zal er niet op beteren want we trekken nog oostelijker de brousse in naar de baka, het pygmeeënvolk dat leeft van wat de natuur geeft. een volk met veel kennis dus maar met weinig ondernemingszin.
de reis gaat vlot, de sfeer zit goed. iedereen is benieuwd naar de veelbesproken maar nog onbekende brousse. binnen 7 uren zal ons al wat meer duidelijk worden.
in ndelele gaan we even van de hoofdweg af om dichter naar de Kadeï te rijden, een grote rivier die cameroun doorkruist. misschien lukt het ons wel om nijlpaarden te spotten in of naast het water? volgens een moeder met haar kinderen die ijverig de was doet met rivierwater aan de uitkijktoren over de Kadeï, zijn ze er nu net vandaag niet, want gisteren waren ze er heel de dag, vlakbij. tja, zal wel zeker. hebben wij dus brute pech.
in yokadouma houden we nog een tussenstop. de auto wordt weer volgetankt en we maken tijd voor een lunchpauze. in deze 'stad' wonen leerlingen van collège Bary dat de zusters van St-Jean in batouri leiden. en terwijl de 4x4 volgetankt wordt ontmoeten de zusters al meteen 2 van hun studenten, die tijdens de 3maanden-durende schoolvakantie thuis zijn en rondhangen in eigen stad. soeur raphaëlle kent een eethuisje in de stad, de jongens vergezellen ons.
in het super-basic etablissement wordt ons het menu medegedeeld, met keuze uit vlees, ingewanden en nog eens vlees, dus bestel ik vakkundig een omelet. aan de muren van het sjofele barrakske hangen behangpapiersgewijs posters van europese grootsteden, amerikaanse wolkenkrabbers en hangbruggen en oosterse landschappen. de rest van de wereld lijkt hier even vlakbij maar die indruk zal snel weer vervagen.
na zelf ook weer 'volgetankt' te zijn, zetten we de tocht verder. salapoumbe -de poort van de brousse- wacht.
de stoffige tocht over soms toch hobbelige stukken gaat verder. onze armspieren worden goed getraind door het steeds weer toedraaien van de raampjes wanneer tegenliggende vrachtwagens beladen met tropisch hout ons ijlings naderen en voorbijscheuren. minutenlang rijden we dan voorzichtig verder in een langzaam oplossende stofwolk die het achterblijvende landschap rood kleurt. andere obstakels zijn de vele geiten die zich zonder verpinken verpozen op de weg. ze verplaatsen zich zelfs moeizaam wanneer we woest claxonerend naderen. hoe verder we het oosten van het land inrijden hoe warmer het wordt bij het doorbreken van de zon. de weg wordt droger en stoffiger. bij het kruisen van tegenliggende tientonners met de vlam in de pijp - zelfs op deze soms erbarmelijke zand'autostrada' - vullen stofwolken het passagiersdeel van onze jeep door de spleten van een geaccidenteerde deur. buiten onze kleding en gezichten kleurt ook het landschap prachtig maar dan door het opkomende avondrood. de magie van de afrikaanse natuur. de geur van fijn stof en kleffe warmte, kirrende vogels en suisende warme briesjes, joelende kinderen in hun ingezeepte blootje badend in de rivier voor de avond valt. salapoumbe maakt zich klaar voor de avond die binnen een uurtje vallen zal. het leven is hier rustig en vooral heel heel héél erg basic.
idylisch voor een avontuurlijke vakantie denk ik dan, maar om in te leven?
ik weet het allemaal niet...
leven op het ritme van de dag en de natuur. wij kennen het niet meer. al lang niet meer. en toch heeft het ook zo zijn voordelen. geen koopstress, geen prestatiedrang, geen keuze-schizofrenie, geen van-de-pot-gerukte tijdsdruk, geen uit-de-hand-gelopen ijdelheid, geen op-hol-gedraaide mallemolen, geen wezenloze oppervlakkigheid.
gewoon zijn wie je bent en leven van wat er is wanneer het komt en hoe het zich aandient. maar dat is vrees ik ook wat kort door de bocht. want zelfs hier in de rimboe waar alles zoveel eenvoudiger en makkelijker lijkt, willen bantoes niet naast baka leven en ligt het ziekenhuis vol met zieken en ondervoeden terwijl de natuur aanbiedt in overvloed, het altijd warm is en de zon geregeld schijnt. soit, we waren dus aangekomen in salapoumbe, de poort van de brousse, het land der baka (pygmeeën). met iets minder woorden en wat oneerbiediger, 'het hol van pluto' dus.
we verblijven, hoe kan het ook anders, bij zusters - les petits soeur de jésus. Soeur Nadia, een italiaanse, verwelkomt ons hartelijk samen met een heel ontvangstcomité aan kleine chocolade guitigaardjes. hun oogjes stralen en kijken ons onderzoekend aan. ons ganse verblijf zullen we op gepaste tijdstippen gadegeslaan worden door dit nieuwsgierige volkje. enkelen onder hen hebben vandaag wat gewerkt voor de zusters en gaan nog even verder, met machette in de aanslag om het onkruid te lijf te gaan. anderen plukken nog wat passievruchten uit de bomen in de tuin. in ruil voor hun prestaties krijgen ze aan het einde van de dag een gloednieuwe propere onderbroek. en blij dat ze zijn! nu vraagt soeur nadia hen wel vriendelijk om naar huis te gaan. rust keert over het huis.
na een welkomstaperitief, kennismaking met de congolese soeur evelyne en eeen hartelijke babbel worden de kamers verdeeld en trekt ieder zich terug voor een verfrissende douche. benedicte en ik delen een kamertje vlak achter de kapel. als enigen slapen we niet in het huis, moeten we dus ook een eindje lopen voor het sanitair (dat wordt spannend 's nachts...) en hebben we het privilege gewekt te worden door engelengezangen tijdens de lauden in de kapel. :-) engelen en andere religieuzen worden actief rond 5u. u weze gewaarschuwd. ware het niet dat onze delegatie pas van zich liet horen tegen 6u30. een luxe!
dag 1de eerste echte dag in de brousse diende zich dus zachtjes aan, waarna we ontbijten met brousse-baguetten en honing uit het woud. afwassen en opruimen bleef opgespaard voor na de eucharistie, vandaag is immers de dag des heeren, zondag - misdag.
een vriendelijke, gedreven priester wachtte ons reeds op in de voortuin van zijn kerk. groetend en handdrukkend vooraleer de kerk in te gaan. de poolse père grégoire was er duidelijk klaar voor deze wederom gewijde marathon van een tweetal uren tot een zalig einde te brengen. eigen aan deze versie in salapoumbe is de vertaling van de ganse mis in het baka door een lekentolk. maar noch de baka-vertaling, noch het gebroken frans met poolse tongslag hebben mij die ochtend de verlichting gebracht. wat ik wel begreep was een eerste applaus ter ere van het bezoek van de zusters uit batouri met hun familie en een tweede set handgeklap voor de verjaardag van een zuster.
Na onze zondagse marathon verlaten we de kerk en is er tijd om alle bekenden en onbekenden van Salapoumbe te groeten en te ontmoeten. Zo zien we hier nog meer (oud) studenten van college Barry en ontmoeten we soeur Geneviève, de grote vriendin van t Suz. Zij was ten tijde van t Suzannes coördinatorsschap voor het bisdom Batouri ook coördinatrice voor bisdom Salapoumbe. Nu zijn beiden directrices van een hospitaal of Centre de Santé.
De voormiddag slentert wat verder. We bekijken de foyer die les Petites Soeur hebben gebouwd voor de baka-kinderen om er te verblijven tijdens het schooljaar en dus geregeld naar school te gaan. En soort van internaat dus. Zij het dan een houten barak met verharde grond binnenin. Alweer super basic maar voor hier toch al gelweldig geavanceerd.
Bantous en baka leven hier in aarden huisjes met rieten daken of met veel geluk al eens een dak in golfplaten. Er staan ook hier en daar wat huizen in “baksteen”. Lees zoals het er staat, zelf gebakken bouwstenen. En de baka zetten hier en daar ook nog hun traditionele “moungoulou”, een ronde hut zoals een iglo maar dan in bladeren. Laag en met zeer kleine deuropening, het zijn tenslotte pygmeeën. Al worden die ronde hutjes nu alleen nog gebruikt als keukentje ofzo en soms als ‘toeristenverblijfje’.
We aanschouwen geconcentreerd een jongetje van ongeveer 10 jaar oud dat naast de foyer zonder verpinken en zonder enig hulpmiddel een kokospalm van ongeveer 11 meter hoog inklauwtert. Hij keilt een tiental kokosnoten naar beneden en staat binnen de kortste keren weer veilig op de grond. Wees gerust, we stammen af van de apen.
Na dit ongeloofelijke schouwspel komt er nog meer schot in de zaak. Vincent, een van de oud-leerlingen van Collège Barry werkt hier in de brousse van Salapoumbe als touristische gids. Hij is de eerste baka met een rijbewijs! en zal ons met de 4x4 van de zusters een eind de brousse inrijden (we blijven wel op paden en in de auto) om op zoek te gaan naar dieren.
Inderdaad, hier is woud nog woud, niet voor niets ook brousse. Alles groen en weelderig, heerlijk geurend, verfrissend en revitaliserend. Hier is een mens nog klein in de machtige wereld van de natuur.
Al kunnen we ook daar weer wat vraagtekens bij plaatsen. Mijn hart bloedt als ik denk aan al die vrachtwagens die zwaargeladen mastodonten van boomstammen de wouden uitrijden. Klaar voor verwerking en verscheping naar Europa. Schone tuinmeubelkes en een terras in hardhout, toch sjiek hé…
In Salapoumbe razen dagelijks 24/24uur een vijftigtal tientonners voorbij. ‘s nachts iets minder frequent, dus overdag een 3-tal per uur. Dagelijks! 50 giganten van bomen, meer dan 150 jaren oud. Dat komt aan dit tempo niet meer goed… geen wonder dat de regens in Cameroun later komen, ontregeld zijn, onvoorspelbaar worden. En dat allemaal om aan ons schoon tafel te kunnen eten op ons terras tijdens die 3 warme weken in de zomer?
Yep! Ik beken. Idealist en romanticus maar bovenal hypocriet! Ik vlieg elk jaar mijlenver op vakantie in een co2 uitstotend monster. Ik hoef dus niet te oordelen over wat er in de wereld zoal fout wordt gedaan. “’t is goed in’t eigen hart te kijken…”
De brousse-rit is knap. de natuur is overweldigend en rustgevend. De gehoopte olifanten staan ons niet op te wachten. al zijn ze hier duidelijk wel gepasseerd; voetsporen en vernield groen verraden hun aanwezigheid. we hebben de afspraak gemist. ondertussen zijn ze al kilometers verder het woud in. apen slingeren hier wel rond in de bomen. gibbons en ander krapuul. ze geven van jetje en stelen de show, al is het dan op zeer veilige afstand hoog in de bomen.
onze brousse-gidsen zijn in hun nopjes dit allemaal te kunnen tonen aan les soeur van collège barry en hun familie. 't is de moeite!
in de late namiddag maken we een wandelingetje naar het hospitaal. daar leidt soeur genevieve (soeur de la présentation - normandie) ons rond. het is tamelijk groot, in verschillende paviljoenen, gestructureerd en onderhouden en voor brousse-normen zeer gesofisticeerd. zieken krijgen hier een kamer, waar vaak nog wat leden van de familie bij inwonen. voor eten en bedlinnen moet zelf gezorgd worden, was en plas zijn in eigen onderhoud. wij kunnen ons dat niet voorstellen. hier is het al super-de-luxe.
vele vrouwen bevallen nog thuis met traditionele wroedvrouwen. bij complicaties geraakt men nooit op tijd in het hospitaal. zelfs in batouri gaat het er vaak nog zo aan toe, terwijl het daar al 'de stad' is. de baka leven zoals gezegd ook van de natuur. ze verkiezen nog steeds hun traditionele mélanges en kruidendokters voor hun behandelingen, wat op het niveau van ernstige ziekten zoals ondervoeding - bloedarmoede, malaria, tuberculose, aids, ... niet de beste piste is. leven met de natuur wil hier dus ook zeggen, ziektes niet overleven en jong sterven. het is vaak erg triest.
dag 2vandaag staat er absoluut avontuur op het programma...
